My anger has meant pain to me but it has also meant survival…

Conversation with Pelin Uran

border_less / Huo Rf

12 minutes read, scroll down for text in Turkish

Open wounds, closed wounds, or those that leave scars; resentments, anger, reckonings... As a viewer, I can say that Pelin Uran values exhibitions that focus on or seek to create space for various social traumas. Based on another conversation we had, and from my personal experience, I also think that she is an art professional who truly knows how to listen. These themes, which I find to be sensitive or fragile, are also directly linked to my own artistic practice and interests. Because of all of these reasons, I had the opportunity to talk with Pelin Uran a few years ago about an exhibition she organized independently, again within the scope of border_less. In a certain sense, this interview is a continuation of that conversation.

Hi Pelin, it's been three years since our last interview. We meet today once again to continue that conversation. Before we start talking about the exhibition, I'd like to ask you how you are doing.

Hi Ümit, thank you very much. After months that were quite intense and challenging, the countdown to the exhibition has begun, so I think I'm excited. Of course, there are multiple reasons why it has been so arduous: some of them are macro issues, such as the difficulties/stagnation/contraction that the country and, consequently, the art world are experiencing; others are micro issues related to the context of this exhibition. Unlike the previous exhibition, this one includes three different performances and two of them is a new commission. All of these factors affect the preparation process.

In the previous exhibition, we focused on open wounds. Looking back at that exhibition now, are there any aspects of it that you didn't notice at the time, or that you would like to revisit with the experiences of the past three years?

I haven't revisited Also Your Wound, Rosa, in the way that you mean. Not because the exhibition feels complete. I think the reason behind it is that people who visited the exhibition still occasionally talk about or write to me about it. Personally, I couldn't ask for more than that.

I'm also aware that one reason behind this longevity is the book that accompanied the exhibition. This project, which we realized through years of work and the help of an incredible team, holds a very special place in my heart.

I hope there will be different exhibitions focusing on vulnerability in the future, those that will draw attention to points that I did not focus on.

The exhibition that will open on September 19 revolves around the concept of anger. Your exhibitions address areas that most of us avoid talking about in our daily lives or quickly gloss over. Do these concepts evolve through your curatorial work, or do they draw more on your personal experiences?

I would say both. Years ago, I went through a long period of questioning myself, my work, and curating. It was during that process that I decided to work on concepts and emotions that felt closer to me.

My focus on the concept of anger and my desire to conceive an exhibition around it is a continuation of my previous exhibitions that investigated themes/frames of death and vulnerability. There is a very personal side to this; it is a story of mourning. However, I also believe these three concepts require us to further talk, discuss, and contemplate them.

These concepts primarily focus on realms that are difficult for me, but perhaps for many people to talk about, that we tend to sweep under the rug. The deeper we delve into these notions, the more complex they become, almost impossible to untangle. Moreover, even when we think we are talking about the same concepts, we are actually expressing very different things.

How do the questions you ask resonate with the artists? What can viewers expect from this exhibition?

As the exhibition's long title suggests (Character 1: Let’s talk about y/our anger. Character 2 (V.O.): But what do you mean by “anger?), the exhibition primarily confronts the viewer with the concept of anger; what anger means, what it encompasses, and what it can lead to. It treats anger as an emotion—perhaps the most frequently experienced one—and positions it as a broader phenomenon that may or may not include external behavioral manifestations such as aggression and rage.

In the everyday language and literature of our time, anger is used interchangeably with words such as aggression, attack, fury, and rage. In other words, it corresponds more with the external signs and expressions of anger. However, there is also the connection between anger (Latin angor) and the feeling of constriction in the throat, related to suffering or distress. Historically, the word is associated with distress, sorrow, pain, torment, grief, sadness, hardship, agony, remorse, and restriction. Anger is not necessarily an emotion that is expressed; one can also embody it...

There are several reasons behind my emphasis on anger: Firstly, anger is an emotion that is difficult to even recognize, let alone accept within ourselves. Therefore, it is important to confront this emotion ,and seek it within ourselves to avoid projecting it onto others. Secondly, anger is often mistaken for other intense emotions such as pain, fear, and disappointment, making it difficult to separate and identify it from others. Finally, anger is an emotion that carries different potentials: the potential for hope, rejection and rebellion.

Most of the artists featured in the exhibition explored the concept of anger or different forms of it. For example, a dance performance titled Yet I Feel Anger was conceived  and performed by Sevi Algan, Mihran Tomasyan, and Leyla Postalcıoğlu. We’ve been working on it for the past nine months. I believe it will conjure up various perspectives in the audience.

Alongside a text titled Red written by psychotherapist Meral Erten on childhood anger/rage, there is a three-day workshop titled Rehearsal by New York-based artist Shaun Leonardo, which he will conduct before the exhibition, exploring anger’s relationship to fear and pain. All these works were created specifically for the exhibition Let's talk about y/our anger .

Of course, there are also works investigating social anger. However, I can say that the exhibition puts the emphasis on anger’s nuances. 

Let's talk about y/our anger is an exhibition that is organized independently and clearly a lot of hard work has gone into it. As a curator who collaborates with institutions, what were the reasons behind your choice to realize this exhibition independently?

The first leg of these exhibitions explored death and took place at Galeri Nev Istanbul; we do not know this to be so. Although it was a small-scale exhibition, it was an important start for me.

After that, Also your Wound, Rosa, and this exhibition were realized through independent efforts. Maybe the reason behind this was my desire to decide on everything myself. Because these exhibitions are so vital for me, I thought that the only way for them to happen the way I wanted was by realizing everything independently. I don't think I need to mention it, there is an incredible team behind these exhibitions that makes them possible, supports them, and is a part of them.

It's not that I don't collaborate with institutions, because of course I do, as you said. But I believed that this was the way to achieve things exactly as I wanted—even if it was more difficult this way. I can’t thank my team and everyone who supported us financially and emotionally enough, especially during this difficult period.

The topics you address seem likely to resonate widely in Turkey; they are issues that every viewer can relate to in their own way. Especially considering not only the past, but also the recent past and the present is imbued with global and national traumas. How do your personal experiences keep you going? I'm curious about this motivation.

Hmm... Actually, I make exhibitions in very long intervals. The reason for this is the length of my research period. Perhaps I continue because I believe it's important to dig into these concepts.

And you expressed it beautifully. Everyone will come to the anger exhibition with their own anger; I'm aware of that. I hope that when they walk through this exhibition, even if they don't see/find a response to their anger, they would be able to look at it from a different perspective. Despite the difficulty of the concept.

This exhibition focuses on the positive side of anger, just like the other two exhibitions. It hopes that things could be different, that disappointment could be alleviated. This was the fundamental idea in my mind when I started conceiving this exhibition.

And perhaps it finds its most beautiful expression in the words of feminist writer Audre Lorde: "My anger has meant pain to me but it has also meant survival, and before I give it up I'm going to be sure that there is something at least as powerful to replace it on the road to clarity."

• Translation: Gülşah Mursaloğlu

Kızgınlığım bana acı verdi, ama hayatta kalmamı da sağladı…

Pelin Uran ile sohbet

border_less / Huo Rf 

12 dakika okuma süresinde 

Açılan, kapanan ya da izi kalan yaralar; kızgınlıklar, öfkeler, hesaplaşmalar… Bir izleyici olarak söyleyebilirim ki Pelin Uran, toplumsal birçok travmaya odaklanan ya da bu travmalara alan açmaya çalışan sergilere önem veriyor. Aynı zamanda başka bir sohbetimizden hareketle, kişisel tecrübem sonucunda, dinlemeyi gerçekten bilen bir sanat profesyoneli olduğunu da düşünüyorum. Hassas ya da kırılgan bulduğum bu temalar, benim de sanatsal pratiğim ve ilgimle doğrudan ilişkili. Tüm bu sebeplerle, birkaç yıl önce yine border_less kapsamında ve yine bağımsız olarak organize ettiği bir sergisi için Pelin Uran’la konuşma fırsatımız olmuştu. Bu röportaj ise bir anlamda o sohbetin devamı niteliğinde.

Merhaba Pelin, sohbetimizin üzerinden üç yıl geçmiş. Tekrar bir araya gelme sebebimiz, önceki sohbetimizin bir devamı niteliğinde olacak. Öncelikle sergiyi konuşmadan, nasılsın diye sormak isterim.

Merhaba Ümit, çok teşekkür ediyorum. Her anlamıyla oldukça yoğun ve meşakkatli geçen aylar sonrasında, sergi için de geri sayım başladı; o yüzden heyecanlıyım sanırım. Bu kadar meşakkatli geçmesinin birden fazla sebebi var tabii: kimi makro düzeyde, örneğin ülkenin ve dolayısıyla sanat dünyasının içinde bulunduğu zorluklar/sıkışmışlık/daralma; kimi de bu sergi bağlamında mikro düzeyde, önceki sergiden farklı olarak 3 değişik performans var, hatta biri bu sergi için özel olarak tasarlandı. Tüm bunlar hazırlık sürecini etkiliyor.

Bir önceki sergide açılan yaralara odaklanmıştık. Bu üç yıl içinde o sergiye geri dönüp baktığında, o dönem fark etmediğin ya da üç yılın getirdiği deneyimle yeniden müdahale etmek istediğin bir nokta oldu mu?

Senin de yaran, Rosa sergisine dediğin anlamda dönüp bakmadım. Sergi eksiksiz olduğu için değil, elbette. Sanırım sebebi sergiyi görmüş olan kişilerin hâlâ, bazı bazı, bu sergiyle ilgili konuşuyor veya bana yazıyor olmaları. Ben, kendi adıma, bundan ötesini isteyemezdim.

Bunun bir sebebi de sergiye eklemlenen kitap, bunun da bilincindeyim. Yılların emeğinin ve inanılmaz bir ekibin çalışmasıyla gerçekleştirdiğimiz bu proje benim için çok ayrı bir yerde.

Dilerim yaralanabilirliği temel alan farklı sergiler olur ve benim odağıma almadığım pek çok farklı noktaya dikkat çeker.

19 Eylül’de açılacak sergin, kızgınlık kavramına dair sorulara odaklanıyor. Sergilerin, çoğumuzun gündelik hayatta konuşmaktan kaçındığı ya da hızlıca geçiştirdiği alanlara giriyor. Bu kavramlar, küratöryel pratiğinle mi ilişkili, yoksa daha çok kişisel deneyimlerinden mi besleniyor?

Hem öyle hem değil diyebilirim. Kendimi, yaptığım işi, küratörlüğü sorguladığım uzun bir dönemim olmuştu yıllar önce. İşte o süreçte kendime daha yakın gelen kavramlar ve duygular üzerine çalışmaya karar verdim.

Kızgınlık kavramına odaklanışım ve bu kavram etrafında bir sergi inşa etmek istemem, ölüm ve yaralanabilirlik temalı/çerçevesindeki sergilerin devamı niteliğinde. Bunun altta yatan çok kişisel bir tarafı var; bu bir yas hikâyesi. Ancak bu üç kavram aynı zamanda da üzerinde daha da konuşmamızı, tartışmamızı, düşünmemizi gerektiriyor kanımca.

Bu kavramlar öncelikle benim ama belki de pek çok kişinin zorlandığı, pek de konuşmak istemediğimiz, hasıraltı ettiğimiz alanlara odaklanıyor. Kavramlar derine indikçe daha da karmaşıklaşıyor, neredeyse içinden çıkılmaz oluyor. Dahası, aynı kavramlardan bahsettiğimizi düşündüğümüzde bile aslında çok farklı şeyler dile getiriyoruz.

Sorduğun sorular sanatçılarda nasıl karşılık buluyor? Bu sergide izleyicileri neler bekliyor?

Serginin uzun başlığının (Gel kızgınlığı(nı/mızı) konuşalım öyleyse. 2. Karakter (Dış ses): İyi de “kızgınlıktan” kastın ne?) da sezdirdiği gibi sergi öncelikle izleyiciyi kızgınlık kavramı ile karşı karşıya getiriyor; kızgınlığın ne anlama geldiği, neleri kapsadığı ve nelere kapı açabileceği. Kızgınlığı bir duygu –hatta en sık tecrübe edileni– olarak ele alıp saldırganlık ve öfke gibi harici davranışsal tezahürlerini içeren yahut içermeyen daha geniş bir olgu olarak konumlandırıyor.

Çağımızın gündelik dil ve edebiyatında kızgınlık; saldırganlık, saldırı, gazap, öfke, hiddet kelimeleriyle birbirinin yerine geçebilecek şekilde kullanılıyor. Diğer bir deyişle, kızgınlığın harici işaretlerine ve dışavurumuna tekabül ediyor daha ziyade. Hâlbuki bir de kızgınlığın (Latince angor) boğazda sıkışma hissi, dolayısıyla ıstırap ya da dertle ilişkisi var. Kelime tarihsel açıdan sıkıntıyla, kederle, acıyla, eziyetle, dertle, üzüntüyle, cefayla, can çekişmeyle, pişmanlık ve kısıtlanmayla ilişkili. Kızgınlık kişinin mutlaka dışa vurduğu bir duygu değil; kapsayabiliyor da birey kızgınlığı…

Kızgınlığa odaklanmamın birkaç nedeni var: Öncelikle, kızgınlık bırakın kendimizde kabul etmeyi, varlığını tanıması bile zor bir duygu. Bu yüzden, kızgınlığımızı başkalarına yansıtmaktan kaçınmak için bu duyguyla yüzleşmemiz ve içimize bakmamız önemli. İkincisi, kızgınlık sık sık acı, korku ve hüsran gibi diğer yoğun duygularla karışabiliyor ve bu da bu duyguyu diğerlerinden ayırıp tanımayı güçleştiriyor. Son olarak da kızgınlık farklı potansiyeller de taşıyan bir duygu: umut potansiyeli, reddetme potansiyeli, isyan potansiyeli gibi.

Sergide eserleri yer alan sanatçıların çoğu kızgınlık kavramı veya farklı kızgınlık biçimlerini araştırdı. Bu sergide dokuz aydır üzerinde çalıştığımız, Sevi Algan, Mihran Tomasyan ve Leyla Postalcıoğlu tarafından yaratılmış ve icra edilen Yine de Kızgın Hissediyorum isimli bir dans performansı var mesela. İzleyiciyi çok farklı algılara götüreceği inancındayım.

Psikoterapist Meral Erten’in çocuk kızgınlığı/öfkesi üzerine yazdığı Kırmızı adlı bir metnin yanında, New York’lu sanatçı Shaun Leonardo’nun Prova adını verdiği ve sergiden evvel gerçekleştireceği, kızgınlığın korku ve acı ile ilişkisi üzerine çalışacağı 3 günlük bir atölye çalışması; tüm bu eserler Gel kızgınlığı(nı/mızı) konuşalım öyleyse sergisi için özel olarak üretilen işler.

Elbette toplumsal kızgınlıklara dair işler de var. Ancak kızgınlık kavramının nüanslarının öne çıktığı bir sergi diyebilirim.

Gel kızgınlığı(nı/mızı) konuşalım öyleyse bağımsız bir sergi ve belli ki ciddi bir emekle gerçekleşiyor. Kurumlarla çalışan bir küratör olarak, bu serginin bağımsız olmasını özellikle istemenin sebepleri neler?

Bu sergilerin ilk ayağı ölüm sergisi Galeri Nev İstanbul’da gerçekleşmişti; böyle olacağını bilmediğimiz de bir o kadar kesin. Küçük ölçekte bir sergi olmasına rağmen benim için önemli bir başlangıçtı.

Ondan sonraki Senin de yaran, Rosa ve bu sergi tamamen bağımsız oldu; bunun sebebi her şeye kendim karar vermek istemem olabilir. Sanırım bu sergiler benim olmazsa olmazım olduğu için, istediğim gibi gerçekleşmesinin yolunun tamamen bağımsız olması gerektiğini düşündüm. Belirtmeme gerek yok sanırım; bunu sağlayan/destekleyen ve bir parçası olan inanılmaz bir ekip var bu sergilerin gerisinde.

Kurumlarla iş birliği yapmamak değil, çünkü dediğin gibi elbette yapıyorum, ancak tam istediğim gibi olmasının yolunun, daha zor olmasına rağmen, bu olduğuna inandım. Ekibime ve bizi bu zor dönemde maddi/manevi destekleyen herkese teşekkür etmek kâfi değil.

Ele aldığın konular Türkiye’de oldukça geniş bir yankı bulabilir gibi geliyor; her izleyicinin kendince bir yerinden tutabileceği meseleler bunlar. Üstelik sadece geçmişe değil, yakın döneme ve bugüne bakınca hem ulusal hem küresel travmalar söz konusu. Kişisel deneyimlerin seni üretmeye dair nasıl ayakta tutuyor? Bu motivasyonu merak ediyorum.

Hımmmm… Aslında çok uzun aralıklarla üreten bir insanım. Bunun sebebi de araştırma dönemimin uzunluğu. Belki de bu kavramları deşmenin önemli olduğuna inandığım için devam ediyorum.

Ve sen çok güzel ifade ettin. Kızgınlık sergisine herkes kendi öfkesi ile gelecek; bunun bilincindeyim. Benim ümidim, bu sergiyi dolaştıklarında, öfkelerinin belki de karşılığını görmemelerine/bulmamalarına rağmen, kızgınlığa farklı bir pencereden bakabilmesi seyircinin. Kavramın tüm zorluğuna rağmen.

Bu sergi kızgınlığın olumlu yanına odaklanmakta, tıpkı diğer iki sergi gibi. Bir şeylerin farklı olabileceği, hüsranın hafifleyebileceği umuduna. Bu sergiye başlarken de aklımda olan temel şey bu idi.

Ve belki de en güzel ifadesini feminist yazar Audre Lorde’un şu sözlerinde buluyor: “Kızgınlığım bana acı verdi, ama hayatta kalmamı da sağladı aynı zamanda ve ondan vazgeçmeden önce, açıklığa giden yolda yerine koyacak en az onun kadar güçlü bir şey bulduğumdan emin olacağım.”